سلوکیان دولتی بودند مقدونی ،یونانی که بین سال های ۳۱۲-۶۴ پیش از میلاد بر ایران حکم رانی کردند؛مدت زمان حکومت شاهنشاهی آنان ۲۴۸سال به طول انجاميد. تصرفات اسکندر پس از مرگ او به سه قسمت میان سردارانش تقسیم شد:
۱-حکومت سلوکیان در ایران
۲-حکومت بطالبسه در مصر
۳-حکومت مقدونیه در اروپا
سلوكوس(سردار یونانی) پس از مرگ اسكندر توانست بابل،ايلام،ماد،سوریه و آسیای صغیر را به تصرف در آورد و پادشاهی سلوکیان را پایه گذاری کند(به سال ۳۰۶پ.م).
از آنجا که سولوکیان در ایران اقوامی نداشتند ،شروع به ساخت شهر هایی کردند تا بتوانند بسیار از یونانیان مهاجر را در آن سکنی بدهند؛اما حقیقت این بود که این شهر ها پایگاه های نظامی آنان محسوب میشد تا جلوی بسیاری از شورش های داخلی را بگیرند ، این پادگان ها در مناطقی مانند سیستان ،دشت ری نهاوند ،هرات و ایلام بود.
پاییتخت اصلی آنان شهر های سلوکیه و انطاکیه بود.
سلوکیه شهری بود در منطقه میانرودان در کرانه باختری رود دجله و انطاکیه نیز در سمت شرقی رودخانهٔ عاصی ( رودی که از لبنان سرچشمه میگیرد از سوریه میگذرد و به ترکیه میرسد)قرار داشت؛جایی نزدیک به انتاکیه ترکیه امروزی. زبان های رایج در میان مردم در آن روزگار متشکل ازیونانی، پارسی و آرامی بود.
شیوه شاهنشاهی و کشور داری آنان بسیار وام دار هخامنشیان بود ؛در تاریخ سلوکیان را حکومتی مرکب میخوانند زیرا که در آن ایرانیان ،مردم بابل قدیم،فینیقیه و شهر های آسیای صغر زندگی میکردند.
برخی از مناطق برای سلوکیان از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار بود که از جمله آن میتوان به سوریه،میانرودان و شهر هایی که بر سر (شاهراه) پاییتخت شان(سلوکیه)تا بلخ وجود داشت ،نام برد.
هفتاد و دو حوزه (شهر) در اوج قدرت سلوکیان توسط آنان اداره میشد ،که آنرا ساتراپی می خواندند و برای هر حوزه یک ساتراپ یا همام حکم ران انتخاب میکردند.
•هنر و معماری
در باب هنر باید گفت در این دوران تمام تلاش بر این بود تا هنر ایرانی را به سمت هلنیزه شدن (تلفیقی از هنر شرق و غرب)پیش ببرند و با اینکه این دوره بسیار تاثیر گذار بود اما هنر ایرانی جایگاه خود را از دست نداد و همیشه جزئ از هنر غالب بود.
هنر هلنی همواره مورد توجه اشراف زاده ها بود؛ و همین امر باعث شده تا بر روی بسیاری از مفرغ ها و سفال ها به جا مانده ؛پیش از هر چیزی نقش برگای نخل ثبت شود که حاکی از وجود هنر یونانی است که با هنر خاص ایرانی تلفیق شده.
•بنا های به جا مانده سلوکیان
۱-معبد لااودیسه در نهاوند
۲-معبد خورهه در محلات
۳-معبد استخر در شهر استخر
۴-آتشکده نور آباد در همدان
۵-پرستشگاه شمی در ایزه خوزستان
۶-کاخ هدیش (سنگ نوشته های سلوکی)در شوش
۷-سنگ نوشته تل ضحاک
۸-پیکره هرکول در کرمانشاه
سلوکیان نیایشگاه های نیز در شهر های کنگاور و تخت جمشید بنا کردند.
پایان این حکومت به دست تحرکات و شورش های (داخلی)بسیاری که در پارت و هرات توسط اشکانیان شکل میگرفت رو به انقراض رفت ؛گر چه که این حکومت هرگز ثبات واقعی در ایران نداشت و همواره با شورش ایرانیان مواجه میشد و در نهایت به سال ۶۴پیش از میلاد از میان رفت .
•منابع
۱-هزاره های گمشده
دکتر پرویز رجبی
۲-دانستنی های ایران و جهان
حسنعلی مرادی
