حکومت زندیه

حکم رانی سال ۱۱۶۳-۱۲۰۹ چیزی حدود چهل و شش سال به طول انجامید.
کریم خان زند پسر ایناق خان لر ،رئیس ایل بود ،او فردیهوشمند و با تدبیر بود که امنیت و آرامش و رفاه مردم برایش از هر چیزی الویت داشت و در ابتدای به قدرت رسیدنش ملایر و سپس شیراز را پاییتخت رسمی اعلام کرد؛او توانسته بود پس از نادر شاه افشار دو ایل بختیاری را با خود متحد کند و رسما در سال ۱۱۶۳ حکومت زندیه را پایه گذاری کرد و از لقب شاه خودداری کرد و خود را وکیل رعایا یا وکیل مردم خواند،دوران حکومت او آرام ترین دوران تاریخ پادشاهی ایران است .

سیاست او برای اداره امور کشور بر پایه ایل و اتکا به ساختار سنتی ایل های مختلف در ایران بود ؛او نخبگان محلی را انتخاب و برای تشکیل دولت مرکزی زندیه به شیراز دعوت نمود و سپس این نخبگان را به عنوان نماینده به شهر های مختلف فرستاد تا وظیفه نظم و امنیت عمومی و اخذ مالیات را بر عهده بگیرند.
صنایع دستی و بازرگانی در زمان او بسیار رونق داشت ؛از طرفی برادر کریم خان بصره را از تصرف عثمانیان در آورد و دوباره به ایران پیوند داد و ایران نفوذ خود را بر سراسر اروند رود ؛بحرین و تمامی جزایر خلیج فارس افزایش داد.

حکومت زندیه پیوند بازرگانی و تجاری بسیار نزدیکی با انگلستان داشت و بعد ها با هلند و فرانسه نیز ارتباط تجاری برقرار شد ؛نکته قابل توجه آن که کریم خان زند فردی زیرک بود و اجازه خروج طلا و نقره ازخاک ایران را به بازرگانان انگلیسی ؛هندی و چینی نمیداد و تنها راه تجارت آنان مبادله کالا به کالا و خرید صنایع دستی ایرانی بود . کریم خان بندر بوشهر را مرکز تجارت و داد وستد ایران قرار داد.

معماری

بنا های به جا مانده از زندیه ارگ کریم خان ؛حمام وکیل ؛بازار وکیل ؛مسجد وکیل؛خانه باکوچی ؛خانه حاج رسولیها؛چهل مقام ،هفت تنان و باغ نارنجستان را نام برد ؛ ارگ کریم خان زند محل استقرار و اقامت خاندان زندیه بود که البته بخش های جانبی و بیرونی هم داشت که امروزه متاسفانه از میان رفته است؛بنایی به وسعت چهار هزار متر مربع در زمینی به بزرگی دوازده هزار و هشتصد متر ساخته شده و در هر گوشه برجی به ارتفاع چهار متر ساخته شده و در محوطه بیرونی باغی زیبا و حوض بزرگی در وسط آن ؛این بنای بسیار زیبا در ۱۱۸۰در شمال شرق شهر شیراز است. کریم خان شیراز را به بخش های مختلفی تقسیم بندی کرده بود :

-بخش سیاسی که عمارت کلاه فرنگی و دیوان خانه ها بودند
-بخش اقتصادى كه بازار سر پوشيده وكيل بود
-بخش نظامى در ميدان مشق كه ارگ كريم خان هم هسته اصلى اين ميدان بود.
متاسفانه اين شرايط با ثبات در ايران كه اوضاع اقتصادى بسيار خوبى را مردم تجربه ميكردند ،پس از مرگ كريم خان از بين رفت و اختلافات زيادى بر سر جانشينى او به راه افتاد تا در نهايت در سال ١٢٠٩ لطفعلى خان زند به دست آقا محمد خان قاجار كشته شد و پايان رسمى حكومت زنديه اعلام شد.

منابع:
١-روزگاران
دكتر زرين كوب
٢-تاريخ تحولات سياسى و اجتماعى اقتصادى و فرهنگى ايران در زمان افشاريه
٣-اتحاد جهان اسلام در دوره صفويه و افشاريه
دكتر عابدينى
٤-تاريخ اسلام و ايران
٥-تاريخ گيتى گشا زنديه
محمد صادق موسوى
٦-عقاب كمازان
محمد على كشاورز صدر
٧-تاريخ زنديه
٨-آخرين روزهاى دلاور زند
هارفورد جونز